بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکرد ارقام مختلف پنبه تحت تنش شوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار موسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

2 گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد گرگان، ایران

3 کارشناس آزمایشگاه

4 کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی، دفتر اقتصادی- اجتماعی،

10.22092/ijcr.2023.354666.1167

چکیده

سابقه و هدف: شور شدن خاک و استفاده بهینه از این پهنه گسترده، یافتن راهکار مناسب برای کشت گیاه زراعی مناسب آن محیط را در اولویت پژوهش قرار می‌دهد. پنبه گیاهی نیمه متحمل به شوری است ولیکن با توجه به گستردگی تنوع گونه‌ای، عملکرد صرفاً نمی‌تواند دیدگاه منطقی از تحمل به تنش ارائه دهد. لذا بررسی خصوصیات بیوشمیایی و فیزیولوژیکی گونه‌های مختلف، اطلاعات جامعی از مدیریت کشت و توزیع کشت گونه‌های مختلف در سطوح متفاوت شوری ارائه می‌دهد.
 مواد و روش‌ها: این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل گونه‌های مختلف پنبه در سطوح مختلف شوری‌ انجام شد. بذور کرک زدایی شده هشت رقم پنبه مربوط به چهارگونه G. herbaceum، G. arboretum، G. hirsutum و G. barbadense به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه سطح غیر-شور (کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر)، شوری متوسط (9-8 دسی‌زیمنس بر متر) و شوری زیاد (13-12 دسی زیمنس بر متر) در گلدان‌های نایلونی بزرگ در سه تکرار کشت شدند.
 یافته ها: در تیمار شوری زیاد، پوسته بذر ارقام دکترعمومی و گلستان به ترتیب بیشترین غلظت فنل غیرتاننی و فنل تاننی را داشت. در سطوح شوری زیاد مقادیر فنل تاننی بذر در رقم گلستان بیشترین بود. کمترین مقدار تانن بذر در رقم سپید در شوری متوسط بود که نسبت به ارقام دکترعمومی، باربادنز و بومی کرمان در این شوری به ترتیب، 9/3، 7/8 و6/5 درصد افت داشت. آربارئوم در شوری متوسط و مه‌ریز در شوری زیاد به ترتیب بیشترین و کمترین غلظت گلیسین بتائین را داشتند. غلظت پروتئین در بذر رقم مه‌ریز در شوری متوسط بیشترین بود. غلظت پروتئین در بذر رقم مه ریز در هر دو سطح شوری نسبت به سایر ارقام افزایش معنی‌دار داشت. در شوری زیاد، برگ رقم گلستان کمترین غلظت موم را در بین ارقام داشت، در حالی ‌که بیشترین انباشتگی موم در پوسته بذر رقم گلستان در شوری متوسط مشاهده شد. رقم گلستان، بیشترین غلظت پرولین برگ را در شوری زیاد داشت. بیشترین و کمترین پرولین ریشه در ترمز 14 در شوری زیاد و دکتر عمومی در شوری متوسط مشاهده شد. در شوری متوسط، بیشترین مقدار وزن دانه در رقم مه­ریز و بیشترین مقدار وزن الیاف در رقم باربادنز بدست آمد و کمترین مقدار وزن دانه و وزن الیاف مربوط به ژنوتیپ آربارئوم بود.
نتیجه گیری: در شوری زیاد، ژنوتیپ‌های آربارئوم و بومی کرمان، غوزه نداشتند. به نظر می‌رسد رقم گلستان نسبت به ارقام دیگر به شرایط تنش شوری به واسطه افزایش پرولین، تانن، فنل و موم پوسته بذر متحمل‌ترین باشد. همچنین ارقام بومی کرمان و سپید به‌دلیل توقف گلدهی به شوری 12-13 دسی زیمنس بر متر  حساس هستند و برای کشت در شوری تا 9 دسی زیمنس مناسب است.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of physiological, biochemical and yield of different cotton genotypes under salinity stress

نویسندگان [English]

  • Elham Faghani 1
  • elham Moghiseh 2
  • sedige dodangi 3
  • atieh safarnezhad 4
1 Assistant Prof., Cotton Research Institute of Iran
2 Department of Biology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran.
3 موسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.
4 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران
چکیده [English]

Background and objectives: The salinization of soils and the optimal use of this vast area, the search for a suitable solution for the cultivation of a suitable crop is a priority of research. The cotton plant is semi-tolerant to salinity, but depending on the extent of species diversity, the yield alone cannot provide a reasonable indication of stress tolerance. Therefore, the study of biochemical and physiological characteristics of different species should provide comprehensive information on the cultivation and distribution of different species at different salinity levels.
Materials and methods: The objective of this study was to evaluate the potential of different cotton species at different salinity levels. 8 species of Delinting cotton seeds, including G. herbaceum, G. arboretum, G. hirsutum, and G. barbadense, were grown in three replicates in large nylon pots using a randomized complete block design with three non-salinity levels (less than 4 dSm-1), medium salinity (8-9 dSm-1), and high salinity (12-13 dSm-1).
Results: The results showed that at high salinity, non-phenolic compounds and phenolic content were highest and lowest, respectively, in the seed coat of Dr. Omumi and Golestan cultivars. At high salinity, the phenolic content of the seeds was highest in the Golestan cultivar. The lowest amount of tannin in the seed of Sepid cultivar was at salinity of 8 to 9 dSm-1, which decreased by 3.9%, 8.7% and 5.6%, respectively, compared to Dr. Omumi, Barbadens and Kerman indigenous cultivars at this salinity. Arbariums had the highest and lowest glycine-betaine concentrations at 8 to 9 dSm-1 and Mehriz at 12 to 13 dSm-1, respectively. At moderate salinity, protein concentration was highest in seeds of Mehriz variety. The protein concentration in the seeds of Golestan variety at both salinity levels and Dr. Omumi variety in non-saline environment increased significantly compared to the other varieties. At high salinity, the leaves of the Golestan cultivar had the lowest wax concentration among all cultivars, while at medium salinity the greatest wax accumulation was observed in the seed coat of the Golestan cultivar. The Golestan variety showed the highest proline concentration in the leaf at high salinity. The highest and the lowest proline content in the root were observed in Termez 14 at high salinity and in Dr. Omumi at medium salinity. At 8-9 dSm-1 salinity, Mehriz and Barbadens cultivars had the highest seed and fiber weight, respectively, while the lowest seed and fiber weight was recorded in Arbarium cultivar.
Conclusion: At 12-13 dSm-1, the cultivars Arbarium and Bomi-kerman had no bolls. It appears that the Golestan cultivar is the most tolerant to salt stress compared to other cultivars because it contains more proline, tannin, phenol, and wax. The varieties Bomi-kerman and Sepid, which stop flowering at high salinity, are also sensitive to 12-13dSm.-1 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salinity stress
  • Cotton
  • Tannin
  • Protein
  • Proline