ارزیابی صفات مورفولوژیکی، کیفی و عملکرد در ژنوتیپ‌های امیدبخش پنبه (Gossypium Hirsutum) در هاشم آباد گرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکده کشاورزی هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، صندوق پستی: 31485/498، کرج، ایران.

2 موسسه تحقیقات پنبه کشور

10.22092/ijcr.2023.361518.1191

چکیده

سابقه و هدف: با وجود ارقام پنبه جدید که در سال­های گذشته با تلاش اصلاحگران پنبه اصلاح، معرفی و تجاری سازی شده است، افزایش میزان تنوع ژنتیکی بانک ژنی کشور و معرفی ارقام جدید با عملکرد وش بیشتر، زودرس و کیفیت الیاف برتر از اهمیت ویژه­ای برخوردر است. این بررسی به منظور ارزیابی صفات زراعی و کیفی الیاف ارقام پنبه­ای که از طریق روشهای مختلف اصلاحی بدست آمده­اند و از نظر یک یا چند صفت برتری خود را نسبت به ارقام تجاری نشان داده­اند در منطقه هاشم آباد گرگان انجام گردید. این تحقیق جهت تعیین میزان اثربخشی  صفات اندازه­گیری شده در ژنوتیپ­های پنبه انجام گردید.
 مواد و روش­ها: در این مطالعه تعداد 5 ژنوتیپ 90-10481 و 92-34 و 92-48 و Va-1 وVa-2  به همراه شاهدهای گلستان و ورامین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار طی سالهای 98-1397 با استفاده از روش تجزیه مرکب و تجزیه به مولفه­های اصلی با استفاده از تجزیه گرافیکی GTBiplot و انتخاب ژنوتیپ­های برتر مورد مقایسه قرار گرفتند.
 یافته ­ها: بر اساس نتایج حاصل از تجزیه مرکب صفات ارتفاع، تعداد شاخه زایا، تعداد غوزه، درصد زودرسی، عملکرد وش (30 غوزه، چین یک، چین دو) و عملکرد کل، عملکرد الیاف (30 غوزه)، وزن بذر (30 غوزه و چین یک)، طول الیاف، یکنواختی، ظرافت الیاف، استحکام، کشش الیاف، کیل کل و کیل 30 غوزه در سطح آماری یک درصد در بررسی ژنوتیپ­ها معنی‌دار بود. بر اساس نتایج بدست آمده چهار مولفه دارای ریشه مشخصه بالاتر از دو (88/5، 27/5، 12/3 و 05/2) بودند. چهار مولفه­ی اول در مجموع 65/90 درصد از کل تغییرات بین داده­ها را توجیه کردند. در مولفه اول با مقدار 65/32 صفات زودرسی و وزن وش سی غوزه، در مولفه دوم صفات تعداد غوزه و عملکرد کل، در مولفه سوم صفات طول الیاف و استحکام و در مولفه چهارم صفات کشش و ظرافت الیاف و درصد کیل تغییرات را توجیه کردند. بیشترین تنوع توجیه شده توسط نمودار بای­پلات ناشی در ژنوتیپ Va-1 و VA-2 توسط صفت مربوط به عملکرد شامل عملکرد کل، تعداد غوزه، عملکرد چین اول، عملکرد بذر چین اول و زودرسی می­باشد. ژنوتیپ­های VA-1 و VA-2 با همدیگر همبستگی مثبت و با ژنوتیپ­های 48-92 و 10481-90 و 34-92 و ارقام گلستان همبستگی منفی دارند. ژنوتیپ VA-1 با رقم ورامین همبستگی حدود صفر دارند با توجه به اینکه زاویه­ای در حدود 90 درجه تشکیل داده­اند. لذا ژنوتیپ VA-1 با رقم ورامین زمینه ژنتیکی متفاوتی دارند که باعث اختلاف آنها شده است.
نتیجه ­گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که ژنوتیپ Va-1 و Va-2 قابلیت معرفی شدن ارقام جدید و همچنین استفاده در برنامه­های اصلاحی برای ایجاد تنوع ژنتیکی بالاتر را دارند. ضمن داشتن عملکرد بالا زودرس­تر از ژنوتیپ­های دیگر مورد بررسی می­باشد. ژنوتیپ Va-1 با داشتن یکنواختی الیاف بالا و عملکرد چین اول بالا به عنوان یک ژنوتیپ زودرس ظاهر گردید. ژنوتیپ Va-1 با داشتن تعداد غوزه و شاخه زایای بالا بیشترین عملکرد را در بین ژنوتیپ­های مورد بررسی داشت. این خصوصیات می­توانند برای اصلاح ارقام تجاری و تولید رقم جدید در برنامه های اصلاحی مدنظر قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of morphological, qualitative and yield traits in order to identify the most promising cotton genotypes in Hashemabad, Gorgan

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Rahemi 1
  • Omran Alishah 2
1 Nuclear Agricultural Research School, Nuclear Science and Technology Research Institute, PO Box: 498/31485, Karaj, Iran.
2 Cotton Research Institute of Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Despite the new varieties of cotton that have been improved, introduced and marketed in recent years thanks to the efforts of cotton breeders, increasing the genetic diversity of the country's gene bank and introducing new varieties with higher yield, earlier maturity and better fiber quality. This study was conducted to evaluate the agronomic and quality traits of cotton varieties bred using different breeding methods that have shown their superiority over commercial varieties in one or more traits in Hashem-abad region of Gorgan. This research was conducted to determine the effectiveness of the measured traits of cotton genotypes.
Materials and methods: In this study, 5 genotypes 90-10481, 92-34, 92-48, Va-1, and Va-2 were compared along with controls Golestan and Varamin in the form of a randomized complete block design with three replicates in 2018-2019 by using the combined analysis method and principal components analysis with GTBiplot graphical analysis and selecting the best genotypes.
 Results: Based on the results of combined analysis of height traits, number of sympodial branches, number of bolls, percentage of earliness, yield (30 bolls, first picking, second picking) and total yield, fiber yield (30 bolls), of seed weight (30 bolls and first picking), fiber length, uniformity, fiber fineness, firmness, fiber elasticity, total percent lint, and percent lint of 30 bolls were significant at the 1% statistical level when genotypes were examined. According to the obtained results, four components had a higher root than two (5.88, 5.27, 3.12 and 2.05). The first four components explained 90.65% of the total changes between the data. In the first component with a value of 32.65, early maturity and weight of 30 bolls traits, in the second component number of bolls and total yield, in the third component fiber length and strength traits, and in the fourth component fiber elongation and fineness traits and percent lint explained the changes. The greatest variation shown by the biplot diagram in genotypes Va-1 and VA -2 in traits related to yield included total yield, number of bolls, yield at first picking, yield at first picking, and earliness. VA -genotypes Va-1 and VA -2 are positively correlated with each other and negatively correlated with genotypes 92-48, 90-10481 and 92-34 and Golestan cultivars. VA -1 genotype has a zero correlation with the varamine variety, since they have an angle of about 90 degrees. Therefore, VA -1 genotype and Varamin variety have different genetic background that causes their differences.
 Conclusion: The results show that the Va-1 and Va-2 genotypes are capable of introducing new varieties and can also be used in breeding programs to create greater genetic diversity. In addition to their high yield, they were earlier than the other genotypes studied. Genotype Va-1 proved to be an early maturing genotype with high uniformity of fiber and high yield at the first harvest. Genotype Va-1 had the highest yield among the studied genotypes with a high number of bolls and sympodial branches. These traits can be taken into account in breeding programs to improve commercial varieties and to produce new varieties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cotton
  • Yield
  • Combined and Principal component analysis