تعیین شاخص‌های مناسب برای ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌های پنبه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد اصلاح نباتات دانشگاه بیرجند

2 عضو هیات‌علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی

چکیده

به‌منظور شناسایی ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1392 اجرا شد. دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و 14 ژنوتیپ پنبه به اجرا در آمد. ژنوتیپ­های پنبه شامل ارقام: ارمغان، اولتان، بختگان، ساحل، ساری اکرا، شیرپان 603، خرداد، دلتاپاین 25، مهر، ورامین و لاین­های: N-200، SB35، SP731، 84-39-T3 بودند. آبیاری در شرایط مطلوب و تنش به ترتیب پس از  100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A اعمال شد. نتایج حاصل از بررسی و محاسبه شاخص­های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص­های تحمل به خشکی (STI)، میانگین حسابی بهره­وری (MP) و میانگین هندسی بهره­وری مناسب (GMP)، شاخص اصلاح شده STI برای شرایط بدون تنش (K1STI) و شاخص اصلاح شده STI برای شرایط تنش (K2STI) به­عنوان بهترین شاخص­ها در انتخاب ژنوتیپ­های پرمحصول و مقاوم به تنش شناساسایی شدند. مناسب­ترین ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­های فوق به ترتیب ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و SP731 بود. گروه بندی ژنوتیپ­ها با روش تجزیه خوشه­ای نشان داد که ژنوتیپ­های دلتاپاین 25، بختگان و SP731 پرمحصول­ و متحمل­ به تنش آبی بوده و ژنوتیپ­های SB35، N-200 و سای اکرا به‌عنوان حساس­ترین ارقام نسبت به تنش خشکی بودند. بای پلات چند متغیره ژنوتیپ­ها نتایج تجزیه خوشه­ای را تأیید کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination of the Suitable indices for drought tolerance in cotton genotypes

نویسندگان [English]

  • Saman Sedigh 1
  • saman sedigh 2
  • Mohammad Ghader Ghaderi 2
  • Alireza Samadzadeh 2
1 MSc. Student, Dept. of Plant Breeding, Birjand University
2 Assistant Professor of Birjand University
چکیده [English]

To identify the drought tolerant genotypes an experiment was conducted in research farm of Faculty of Agriculture of Birjand University in 2014. Two separate experiments were conducted in a randomized complete blocks design with three replicates14 treatments. Cotton genotypes were: Armaghan, Oltan, Bakhtegan, Sahel, Si ecra, Shirpan 603, Khordad, Deltapine 25, Mehr, Varamin, N-200, SB35, SP371, 84-39-T3, respectively. Irrigations in normal and drought stress conditions were applied after 100 and 200 mm evaporation from class a tank. Comparison of different water stress indices showed that Stress Tolerance Index (STI), Mean Productivity (MP), Geometric Mean Productivity (GMP), Modified stress tolerance index for normal condition (K1STI) and Modified stress tolerance index for stress condition(K2STI) were the best indices that can be used to determine resistant genotypes. The most desirable genotypes at normal and stress conditions based on the above indices were Deltapine 25, Bakhtegan and SP731 respectively. Grouping of genotypes using cluster analysis method showed that Deltapine25, Bakhtegan and SP731 were water deficit tolerant genotypes with high yield and the SB35, N-200 and Si ocra genotypes were sensitive varieties to water deficit stress. Multivariate Biplot of genotypes confirmed the results of Classification of genotypes for identifying tolerant genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biplot
  • Cotton
  • Cluster analysis
  • Drought Tolerance

مراجع

  1. Alishah, O. and Ahmadikhah, A. 2009. The effects of drought stress on improved cotton varieties in Golestan province of Iran, 3(1). 1-10.
  2. Arshad, M., Hanif, M, Noor, I. and Shah, S.M. 1993. Correlation studies on some commercial cotton varieties of G.hirsutum. Sarhad Journal of Agriculture, 9(1): 23-39.
  3. Bouslama, M. and Schapaugh, W.T. 1984. Stress tolerance in soybon. Part 1: Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science, 24: 933-937.
  4. FAO. 2012. Food Outlook, Global Market Analysis. Available At: Http://Www.Fao.Food Outlook.Com.
  5. Faeshadfar, E., Poursiahbidi, M.M. and Andsafavi, S.M. 2013. Assessment of drought tolerance in had races of bread wheat based on resistance/ tolerance indices. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research, 1(2): 143-158.
  6. Faryadras, V.A., Chyzari, A.H. and Moradi, E. 2002. Measure and compare the performance of cotton growers. Journal of Agricultural Economics and Development. 10(40): 89-102. (In Persian).
  7. Fereres, E., Gimenz, C., Brenngena, J., Fernandez, J. and Domiguez, J. 1983. Genetic variability of sunflower cultivar in response to drought. Journal Helia, 6: 17-21.
  8. Fernandez, G.C.J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp. 257-270. In: Kuo, C.G. (Ed.), Adaptation of Food Crops to Temperature and Water Stress, AVRDC Publication. Tainan, Taiwan.
  9. Fischer, R.A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. Part 1: grain yield response. Australian Journal of Agricultural Research, 29: 897- 912.

10. Ganotisi, N.D. and Angeles, H.L. 1990. Irrigation strategies for cotton under limited water supply. Journal of Cotton Research, 3: 20-31.

11. Ghodrati, Gh.R. 2012. Evaluation of terminal drought tolerance in spring Rapeseed (Brassica napus L.) promising lines. Seed and Plant Improvement Journal. 28 (2): 225-237.

12. Grimes, D.W., Dickens, W.L. and Yamada, H. 1978. Early season water management for cotton.Journal of Agronomy and Crop Science, 70:1009-1012.

13. Jalalifar, S., Moosavi, S.S., Abdollahi, M.R., Chaichi, M. and mazaherylaghab, H. 2012. Evaluation of Tolerance to Drought Stress in Some Bread Wheat Cultivars Using Old and New Indices. Plant Production Technology. 12(1): 15-26.

14. Jahanbin, S., TahmasebiSarvestani, Z. and Modarress. A.M. 2002. Study of some quantitative traits and responses of hull-less barley (Hordeum vulgare L.) genotypes under terminal heat stress conditions. Iranian Journal of Crop Sciences. 4(4): 265-278.

15. Koocheki, A.R., Yazdansepas, A. and Nukkhah, H.R. 2006. Effects of terminal drought on grain yield and some morphological traits in wheat (Triticum aestivum L.) genotypes. . Iranian Journal of Crop Sciences. 8(1): 14-29.

16. Khazaei, A. and Fouman, A. 2012. Evalauation of drought tolerance in cultivars and advanced grain sorghum lines under low irrigation stress conditions. Journal of Plant Production Research. 5(3): 63-79.

17. Mass, E.V. and Hoffman, G.J. 1977. Crop salt tolerance current assessment. J. Irrig, 103: 115-134.

18. Moosavi, S.S., YazdiSamadi, B., Naghavi, M.R., Zali, A.A., Dashti, H. and Pourshahbazi, A. 2008. Introduction of new indices to identify drought tolerance and resistance in wheat genotypes. Desert, 12: 165-178.

19. Naderi, A., Majidi-Hervan, E., Hashemi-Dezfoli, A., Rezaei, A. and Nourmohammadi, G. 2000. Efficiency analysis of indices for tolerance to environmental stresses in field crops and introduction of a new index. Plant Seed Journal. 15: 390-402.

20. Rosielle, A.T. and Hamblin, J. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environment. Journal of Crop Sciences, 21: 943-945.

21. Zabet, M., Hosein, A. H., Ahmadi, A. and Khialparast, F. 2003. Effect of Water Stress on Different Traits and Determination of the best Water Stress Index in Mung Bean (Vignaradiata). Iranian Journal of Agricultural Sciences. 34(4): 889-898.

22. Zangi, M.R. 2005. Correlation between drought resistance indices and cotton yield in stress andnon-stress conditions. Asian Journal of Plant Sciences, 4(2): 106-108.

پژوهش های پنبه ایران
دوره 3، شماره 2
اسفند 1394
صفحه 41-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار