اثر تنش خشکی بر تغییرات رنگیزه های فتوسنتزی و آنتی‏اکسیدان‏های غیرآنزیمی گونه‏های مختلف گیاه پنبه (Gossypium spp.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار بخش تحقیقات پنبه و گیاهان لیفی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ورامین، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی پاسخ‏های فیزیولوژیک ژنوتیپ‏های مختلف پنبه به تنش خشکی در سال 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرمسار اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اصلی ژنوتیپ‏های پنبه (G) شامل ترمز 14 (تتراپلوئید، گونه G.barbedense)، بومی سرخه و گرمسار (دیپلوئید، گونه G. herbaseum) و ورامین (تتراپلوئید، گونه G. hirsutum) در چهار سطح و عامل‏ فرعی شامل تنش خشکی (S در دو سطح؛ عدم تنش یا حفظ رطوبت در حد ظرفیت زراعی و تنش متوسط یا آبیاری در خاک با رطوبت 40 درصد ظرفیت زراعی) و سه زمان نمونه‏برداری (D؛ 7، 14 و 21 روز پس از آخرین آبیاری) بود که به صورت فاکتوریل (S×D) مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی محتوای رنگیزه‏های فتوسنتزی شامل انواع کلروفیل و کاروتنوئیدها را افزایش می‏دهد. همچنین با اعمال تنش میزان پرولین و قند محلول افزایش یافت. ارقام بومی دیپلوئید گرمسار و سرخه از نظر این صفات نسبت به ارقام تتراپلوئید ورامین و ترمز 14 برتری نشان دادند. با افزایش فاصله از آخرین آبیاری، میزان آنتی‏اکسیدان‏های غیرآنزیمی شامل پرولین و کاروتنوئیدها بیشتر شد. تنش خشکی باعث پراکسیده شدن لیپیدهای غشایی و افزایش میزان مالون‏دی‏آلدئید گردید که در این زمینه نیز ارقام تتراپلوئید و تجاری حساس‏تر از ارقام بومی بودند. نتایج نشان می‏دهد که رقم‏های بومی از پتانسیل‏های فیزیولوژیکی گوناگونی برای کاهش اثرات تنش برخوردارند که ترکیب این توانمندی با پتانسیل بالای عملکرد ارقام برتر تجاری می‏تواند به افزایش تولید پنبه در شرایط کم آبی کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of drought stress on Non-enzymatic antioxidants and photosynthetic pigments of cotton plant species (Gossypium spp.)

نویسنده [English]

  • A. NADERI AREFI
Assistant professor at Department of Cotton and Fiber Plants, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Tehran, AREEO, Varamin, Iran
چکیده [English]

To evaluate physiological responses of cotton genotypes to drought stress, this study was carried out in the 2015 cropping season at Garmsar agricultural research station. The experimental design was carried out in a factorial based on RCBD with 3 replications. The main plots were four cotton genotypes (G) including termus 14 (G. barbedense, tetraploid), varamin (G. herbaseum, tetraploid), Sorkhe and Garmsar landraces (G. herbaseum, Diploid). Factorial subplots (S×D) assigned to drought stress levels (S1: control or irrigation at 85% Fc and S2: irrigation at 40% Fc) and three levels of sampling time (D: 7, 14, and 21 days after final irrigation). Drought stress leads to an increase in photosynthetic pigments including chlorophyll a, chlorophyll b, and carotenoids. Drought stress also caused to increase in proline and soluble sugar contents so that Garmsar and Sorkhe varieties were superior to tetraploid ones. proline and carotenoids increased with time from the last irrigation. Drought stress leads to membrane lipid peroxidation that is demonstrated by increased amounts of Malonedialdhyde. Tetraploid genotypes, Varamin and Termuz 14 were more sensitive to drought stress than diploid ones. results showed that Sorkhe and Garmsar landraces possess physiological potentials for mitigation of drought effects. Integration of this potential with higher yields of superior commercial varieties will increase yield at water limiting conditions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Carotenoid
  • Malonedialdhyde
  • Proline
  • osmolite