بررسی اثر ضدعفونی بر جوانه‌زنی، بنیه بذر و ظهور گیاهچه در گلخانه چهار رقم پنبه(Gossypium hirsutum L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم و تکنولوژی بذر

2 دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

3 سهیل پارسا

4 عضو هیأت علمی

چکیده

سابقه و هدف: پنبه از مهم­ترین محصولات زراعی- صنعتی است و کیفیت بذر پنبه تحت تأثیر عوامل متعددی ازجمله ژنتیک و شرایط محیطی محل تولید و انبارکردن، فرآوری و سلامت بذر قرار می­گیرد. بذر ممکن است منبع و ناقل میکروارگانیسم­های بیماری­های بذرزاد باشد و از این­رو سلامت بذر پنبه از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هرساله حدود 60 درصد بذر پنبه تولیدی با اسید کرک­گیری شده و بقیه به­صورت کرک­دار گواهی و عرضه می­گردد. ضدعفونی­کردن بذر پنبه، به­ویژه بذرهای کرک­دار سبب حفظ و بهبود جوانه­زنی بذر و ظهور گیاهچه پنبه می­گردد. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی اثر ضدعفونی­کردن بذور کرک­دار 4 رقم تجاری پنبه بر جوانه‌زنی، بنیه بذر و ظهور گیاهچه بود.
مواد و روش­ها: به­منظور بررسی اثر ضدعفونی بذر بر جوانه­زنی، بنیه و ظهور گیاهچه در گلخانه چهار رقم پنبه تجاری ورامین، خرداد، کاشمر و خورشید، تحقیقی در دانشکده کشاورزی بیرجند و مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج به اجرا در آمد. ابتدا میزان آلودگی بذرها به عوامل بیماری­زا تعیین شد و سپس بذرها با محلول هیپوکلریت ­سدیم و قارچ­کش ویتاواکس­تیرام ضدعفونی شده و آزمون جوانه­زنی استاندارد به­صورت آزمایش فاکتوریل دو فاکتوره با 12 تیمار (4 رقم پنبه × سه سطح ضدعفونی شامل شاهد بدون ضدعفونی و ضدعفونی سطحی با استفاده از محلول هیپوکلریت سدیم و یا قارچ­کش کاربوکسین (ویتاواکس)-تیرام در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام و آزمایش گلخانه­ای در قالب بلوک کامل تصادفی با 9 تکرار کشت شد. برخی خصوصیات جوانه­زنی و بنیه بذر و ظهور گیاهچه در گلخانه تعیین شدند.
یافته­ها: نتایج نشان داد، خصوصیات جوانه­زنی و بنیه بذر و ظهور گیاهچه ارقام بررسی‌شده نسبت­به ضدعفونی متفاوت بود. ارقام ورامین و کاشمر دارای درصد گیاهچه­های عادی بیشتر و بنیه گیاهچه قوی­تری و آلودگی کمتر به قارچ­های بیماری­زا و گیاهچه­های آلوده کمتر بودند. بااین‌وجود بذرهای رقم خرداد متوسط زمان جوانه‌زنی (MGT) کمتر و درصد ظهور بیشتر و متوسط زمان ظهور گیاهچه در گلخانه کمتری داشت. بذرهای ضدعفونی شده با قارچ­کش ویتاواکس­تیرام رقم خرداد دارای بیشترین شاخص ظهور گیاهچه در گلخانه بود. بذرهای ارقام ورامین و کاشمر ضدعفونی شده با قارچ­کش ویتاواکس­تیرام نیز دارای شاخص وزنی بنیه گیاهچه در گلخانه بیشتر بودند. روابط رگرسیونی برازش یافته نشان داد شاخص بنیه گیاهچه در گلخانه رابطه مستقیم با درصد جوانه­زنی داشت.
نتیجه­ گیری: بنابراین ارقام ورامین و کاشمر دارای جوانه­زنی بیشتر بذر و بنیه قوی­تر گیاهچه و کمتر آلوده به قارچ­های بیماری­زا بودند و ضدعفونی­کردن بذرها با قارچ­کش ویتاواکس­تیرام از ارجحیت برخوردار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on effect of seed dressing on four cotton (Gossypium hirsutum L.) cultivars germination, vigour and seedling emergence in glass house

نویسندگان [English]

  • Arezu Abasi Ghale No 1
  • Majid Jami Al-Ahmadi 2
  • Soheil Parsa 3
  • AIDIN HAMIDI 4
1 دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
2 دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
3 Birjand University Agriculture Faculty
4 Scientific member
چکیده [English]

In order to study on effect of seed dressing on germination, vigour and seedling emergence at glass house of four cotton commercial cultivars, Varamin, Khordad, Kashmar and Khorshid, a research conducted at Birjand University Agriculture Faculty and Seed ant Plant Certification and Registration Institute(SPCR) at Karaj. At first seeds infection rate to pathogens determined and then seeds dressed by Hypochlorite Sodium solution and Vitawax Thiram fungicide and standard germination test conducted as two factor factorial experiment by 12 treatments (4 cotton cultivars × seed dressing by disinfectants and without dressing seeds as control) by completely randomized design and glass house experiment by complete randomizes blocks design with 9 replications. Some seed germination, vigour and seedling emergence in glass house traits were determined. Results revealed, studied seed germination and vigour and seedling emergence traits to dressing were different. Varamin and Kashmar cultivars seeds which dressed by Vitawax Thiram fungicide had more normal seedling percent and stronger seedling vigour and less infection to pathogenic fungi and infected seedling. Nevertheless, Khordad cultivar seeds had less mean germination time and seedling mean emergence time at glass house and more seedling emergence percent. Khordad cultivar seeds which dressed by Vitawax Thiram fungicide had the most seedling emergence index at glass house. Varamin and Kashmar cultivars seeds which dressed by Vitawax Thiram fungicide also had more seedling weight vigour index in glass hose. Therefore, Varamin and Kashmar cultivars were cultivars had more seed germination and stronger vigour and seed dressing by Vitawax Thiram fungicide preferable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seed health
  • Seed born fungi
  • seedling vigour indices
  • seedling emergence index