تأثیر تاریخ و نحوه کاشت بر ویژگی‌های رویشی و عملکرد پنبه در منطقه داراب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان

چکیده

سابقه و هدف: در سال‌های اخیر افزایش بهره‌وری آب در محصولات کشاورزی از جمله پنبه از طریق تغییر تاریخ و تراکم کاشت مورد توجه محققین قرار گرفته است. از طرف دیگر مطالعات نشان داده است که نشاءکاری در مقایسه با کشت مستقیم پنبه تأثیر به‌سزایی در کاهش مصرف آب و در نتیجه افزایش کارایی مصرف آب در ایران دارد. لذا این تحقیق در رابطه با تأثیر تاریخ و نحوه کشت (کشت مستقیم بذر یا نشاء) بر عملکرد کمی و کیفی پنبه در استان فارس انجام شد.
مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1399، در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان داراب استان فارس انجام شد. عوامل آزمایش شامل سیستم‌های کشت در سه سطح نشاء 35 و 45 روزه و کشت مستقیم پنبه و تاریخ انتقال نشاء و کشت در سه سطح 15 و 30 اردیبهشت و 15 خرداد بود. در این مطالعه صفات درصد استقرار نشا، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه، عملکرد وش و درصد زودرسی و در نهایت کارایی مصرف آب ارزیابی شد. در پایان آزمایش، داده­ها با استفاده از نرم افزار SAS نسخه 4/9 مورد تجزیه و تحلیل و میانگین‌ها با کمک آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که اغلب شاخص‌های ارزیابی شده پنبه در نشاء 45 روزه در مقایسه با نشاء‌های 35 روزه و کشت مستقیم بیشتر بود. به‌طوری‌که بیشترین درصد استقرار (18/87 درصد)، سطح برگ (24/2)، ارتفاع گیاه (78/96 سانتی‌متر)، تعداد غوزه (61/27) و وزن تک غوزه (56/4 گرم)، عملکرد وش (4/2862 کیلوگرم در هکتار) و درصد زودرسی (3/68) در نشاء‌های 45 روزه به‌دست آمد. به‌طورکلی نشاءکاری باعث افزایش میانگین شاخص سطح برگ، ارتفاع گیاه، درصد استقرار، تعداد و وزن غوزه نسبت به کشت مستـقیم شد. در اغلب موارد بیشترین میزان صفات اندازه‌گیری شده در تاریخ 30 اردیبهشت به‌دست آمد. به‌طوری‌که بیشترین درصد استقرار بوته (14/81 درصد)، شاخص سطح برگ (16/2)، ارتفاع گیاه (44/97 سانتی‌متر)، تعداد غوزه در بوته و وزن تک غوزه و عملکرد وش (6/2694 کیلوگرم در هکتار) در این تاریخ کاشت اندازه‌گیری شد. نتایج این مطالعه نشان داد که کشت نشاءی باعث افزایش معنی‌دار کارایی مصرف آب در مقایسه با کشت مستقیم شد. بیشترین کارایی مصرف آب تحت تأثیر سیستم کشت در نشاءهای 45 روزه (66/0 کیلوگرم در مترمکعب) به‌دست آمد که اختلاف معنی‌داری با سایر سطوح داشت. به‌طورکلی، نشاءکاری کارایی مصرف آب پنبه را تقریباً 25 درصد نسبت به کشت مستقیم (50/0کیلوگرم در مترمکعب) بهبود داد.
نتیجه‌گیری: نشاءکاری به‌دلیل عدم برخورد گیاهچه‌ها با شرایط نامساعد محیطی از جمله سرمای یخبندان ابتدای فصل و افزایش طول دوره گل‌دهی، باعث افزایش تولید کمی و کیفی پنبه در مقایسه با کشت مستقیم می‌شود. در مناطقی که کشت گیاهان به صورت آبی انجام می‌شود نشاءکاری یکی از قابل قبول‌ترین روش‌ها برای رسیدن به عملکرد بالاست. نتایج این پژوهش نشان داد که کشت نشایی پنبه در اواخر اردیبهشت باعث افزایش معنی‌دار ویژگی‌های کمی و کیفی پنبه می‌شود. از طرف دیگر با توجه به این‌که بیشترین کارایی مصرف آب پنبه در این شرایط به‌دست آمد لذا کشت نشایی پنبه در اواخر اردیبهشت در منطقه داراب استان فارس توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of planting date and pattern on vegetative characteristics and yield cotton in Darab region

نویسنده [English]

  • Leila Jafari
Faculty of Agriculture & Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]

Background and objective: In recent years, researchers have considered increasing the water productivity of crops, including cotton, by changing the timing and planting density. On the other hand, studies have shown that transplanting cotton compared to no-till has a significant effect on reducing water use and thus increasing water use efficiency in Iran. Therefore, this study was conducted to evaluate the effects of planting date and method (no-till or transplanting) on quantitative and qualitative yield of cotton in Fars province.
Material and Methods: This factorial trial was conducted in a randomized block experiment with three replications in 2020 at a research farm in Darab city, Fars province. The experimental factors included cropping systems at three levels of planting 35 and 45 days old transplants and no-till cotton as main factors and date of planting and no-till at three levels of May 4 and 19 and June 4 as sub-factors. In this study, seedling establishment percentage, plant height, leaf area index, number of bolls per plant, boll weight, lint yield and early maturity percentage and finally water use efficiency were evaluated. At the end of the experiment, the data were analyzed using SAS software version 9.4 and the means were compared using Duncan's test at 5% probability level.
Results: The results of this study showed that most of the evaluated indices of cotton were higher in 45-day planting than 35-day planting and no-till. Thus, the highest establishment percentage (87.18%), leaf area index (2.24), plant height (96.78 cm), number of bolls (27.61) and single boll weight (4.56 g), lint yield (2862.4 kg/ha) and early maturity percentage (68.3) were obtained in 45-day transplants. In general, transplanting increased the average leaf area index, plant height, percentage of establishment and number and weight of bolls compared to direct planting. In most cases, the highest number of traits measured was on May 19. The highest establishment percentage (81.14%), leaf area index (2.16), plant height (97.44 cm), number of bolls per plant and weight of individual boll and yield (2694.6 kg/ha) were measured at this planting date. The results of this study showed that transplanting significantly increased water use efficiency compared to no-till. The highest water use efficiency (0.66 kg/m3) was obtained in 45-day-old transplanting, which was significantly different from other planting systems. Overall, transplanting improved the water use efficiency of cotton by about 25% compared to no-till (0.50 kg/m3).
Conclusion: transplanting increases the quantity and quality of cotton compared to no-till, as seedlings are not exposed to adverse environmental conditions such as frost at the beginning of the season and flowering time is prolonged. In irrigated farming, transplanting is one of the most acceptable methods to achieve high yield. The results of this study show that transplanting cotton seedlings on May 19 leads to a significant increase in the quantitative and qualitative characteristics of cotton. On the other hand, the highest water use efficiency of cotton was obtained under these conditions, so transplanting cotton seedlings at the end of May is recommended in Darab region of Fars province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cotton yield
  • Water use efficiency
  • Seedling age
  • Direct cultivation