ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و مکانیسم‌های فیزیولوژیکی بذر پنبه استحصالی از تنش‌های آبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1-گروه زراعت، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

2 2-استادیار موسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

3 2- استادیار، موسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.

چکیده

سابقه و هدف: تغییر اقلیم، دستیابی به منابع آب را با مشکل مواجه کرده است. لذا القا تحمل به تنش کم آبی در بذور تکثیری، می‌تواند با دستیابی به عملکرد مطلوب و بذور بالقوه، ضمن کاهش مصرف آب، در کشاورزی تحول بزرگی ایجاد کند. ارزیابی خصوصیات فیزیولوژیکی بذور پنبه استحصالی از تیمارهای مختلف کم آبی، ضمن بررسی وضعیت رشد و عملکرد آن­ها، دیدگاه کامل‌تری از تکثیر بذر برای اراضی تحت تنش خواهد داد.
مواد و روش‌ها: این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل فیزیولوژیکی بذور پنبه استحصالی از تیمارهای مختلف کم آبیاری به­منظور تکثیر بذر پنبه برای مزارع تحت تنش آبی در استان گلستان اجرا شد. آزمایش به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های زراعی 1397 و 1396 انجام شد. فاکتور اصلی شامل 4 سطح آبیاری شامل دیم، 33، 66 و 100 درصد ظرفیت زراعی و فاکتور فرعی نیز شامل تیمارهای منابع بذری در 5 کرت فرعی شامل شاهد (تأمین بذر از مراکز فروش) و 4 سطح بذر استحصالی از سطوح مختلف کم آبیاری (دیم، 33، 66 و 100 درصد ظرفیت زراعی) در نظر گرفته شدند.
یافته­ها: نتایج نشان داد تأثیر تعداد دفعات در معرض تنش‌بودن برای بذر بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد گیاهان تفاوت معنی‌دار داشتند. در شرایط آبیاری با 33 درصد ظرفیت زراعی، بذور استحصالی که برای دومین بار (دو سال زراعی) و سومین بار در معرض تیمار آبیاری 33 درصد ظرفیت زراعی قرارگرفته بودند به ترتیب با کدهای (S22) و (S32) به میزان 62/36 و 97/65 میلی گرم بر گرم وزن‌تر کمترین و بیشترین نشاسته و کربوهیدرات محلول را داشتند. لذا آبیاری به میزان 33 درصد ظرفیت زراعی برای تیمار بذری S22 تنش کم­آبی نبود. در حالی که در آبیاری 33 درصد ظرفیت زراعی، عملکرد چین اول در تیمار بذری S22، در دو بار در معرض تنش کم آبی از 43/172 گرم در متر مربع به 43/432 گرم در متر مربع در سه بار در معرض تنش کم آبی رسید. ولیکن در آبیاری 33 درصد ظرفیت زراعی، بذور استحصالی که برای دومین بار (دو سال زراعی) در معرض تیمار آبیاری 66 درصد ظرفیت زراعی قرار گرفته بودند (S23) در شرایط دو بار تنش نسبت به سه بار تنش، عملکرد چین اول کاهش یافت. کاهش سطح برگ در تیمارهای بذری S23 در دو بار تنش در شرایــط دیم و 100 درصد ظرفیت زراعی مبین این امر است که هم دیم و هم آبیاری زیاد برای تیمار بذری  S23تنش محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، با تکثیر بذر در شرایط آبیاری با 33 درصد ظرفیت زراعی، علاوه بر کاهش مصرف آب، می‌توان به بذوری بالقوه با گیاهان متحمل به تنش دست یافت. افزایش عملکرد چین اول در تیمار بذری S32، حاصل از تکثیر بذر در معرض سه بار تنش آبی، حاکی از اهمیت القاء فعالیت حافظه تنشی در تیمارهای بذری S22 وS32  در تحمل کم آبی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of yield, yield components and physiological mechanisms of cotton seeds produced from water stresses

نویسندگان [English]

  • Omolbanin Chekani 1
  • Elham Faghani 2
  • Mohammad Reza Dadashi 1
  • Hosein Ajam-norozi 1
  • Borhan Sohrabi_moshkabadi 3
1 1Department of Agronomy. Gorgan Branch Islamic Azad University Gorgan Iran
2 2 Agronomy Department, Cotton Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan. Iran.
3 2 Agronomy Department, Cotton Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan. Iran.
چکیده [English]

Climate change has made it difficult to access water resources. Therefore, induction of water stress tolerance in seeds production can make a great revolution in agriculture by achieving optimal yield and potential seeds, while reducing water consumption. This research was conductedwith aime of evaluation the physiological potential of cotton seeds obtained from different irrigation treatments in order to cotton seeds reproduction for farm of Golestan province in water stress exposure. The experiment was done in splite plot factorial in complete block design with three replications during 1396-97 crop- season. Main plot includes of 4 irrigation levels including rainfed, 33, 66 and 100% of field capacity and the sub-factor also includes the seed resources treatments in 5 sub-plots including control (supplyment of seeds from sales centers) and 4 seed levels obtained from different levels of irrigation (rainfed, , 66 and 100% of crop capacity) were considered.
The results showed that the effects of number of being in water stress exposure for seeds on physiological characteristics and yield of plants were significantly different. In 33% water stress exposure, S22seed resources had the lowest and the most starch and carbohydrate solution,36.62 and 65.97 mgFw-1. So, 33% FC irrigation was not water-deficiency stress for S22. Decreasing in leaf area of S23 seed treatments in the double water stress exposure in rainfed and 100% FC conditions indicates that both rainfed and heavy irrigation are stressful for S23.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cotton
  • water stress
  • leaf area
  • yield
  • starch

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار